Αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το πάρκιγκ της πλατείας Ελευθερίας, καθώς μέχρι το τέλος της τρέχουσας χρονιάς εκτιμάται ότι θα έχει εισέλθει στην τελική ευθεία υλοποίησης ο σχεδιασμός του δήμου Θεσσαλονίκης για έξωση των...
Σύμφωνα με το δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη ο διαγωνισμός για την ανάθεση του έργου της βιοκλιματικής ανάπλασης αυτής της ιστορικής πλατείας αναμένεται να προκηρυχθεί μέσα στο φθινόπωρο, αμέσως μόλις ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για τη δανειοδότηση του δήμου μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Όπως ανέφερε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Περιβάλλοντος Θανάσης Παππάς, οι παρεμβάσεις που έχουν σχεδιαστεί για τη μετατροπή τής μόνον κατ’ ευφημισμόν σήμερα πλατείας Ελευθερίας σε μία πραγματική πλατεία, που θα αναβαθμίσει την εικόνα της πόλης και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των Θεσσαλονικέων, προϋπολογίζονται στο ύψος των 5 εκατ. ευρώ.
Το Σεπτέμβριο πέφτουν οι υπογραφές
Όπως γνωστοποίησε ο Γιάννης Μπουτάρης μιλώντας στη «ΜτΚ», οι υπογραφές για την πολυσυζητημένη δανειοδότηση του δήμου Θεσσαλονίκης μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων αναμένεται να πέσουν μέσα στο Σεπτέμβριο. Μάλιστα η επίσκεψη του υψηλόβαθμου κλιμακίου της ΕΤΕπ, που αναμένεται στη Θεσσαλονίκη, δεν αποκλείεται να συμπέσει με την περίοδο της διοργάνωσης της 82ης ΔΕΘ.
Ήδη, όπως ανέφερε η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος σε θέματα εσωτερικού ελέγχου Γιούλη Ρανέλλα, η διαδικασία του προσυμβατικού ελέγχου ολοκληρώθηκε και μάλιστα χωρίς ο δήμος Θεσσαλονίκης να έχει δεχτεί ούτε μία παρατήρηση, με αποτέλεσμα πλέον όλα να είναι έτοιμα για την υπογραφή της δανειακής σύμβασης. Σε αυτή τη φάση μέσω της ΕΤΕπ ο κεντρικός δήμος πρόκειται να δανειοδοτηθεί με το συνολικό ποσό των 20 εκατ. ευρώ, το οποίο θα διατεθεί για την υλοποίηση έργων μεγάλης εμβέλειας, όπως είναι ενδεικτικά η ανάπλαση του δεύτερου τμήματος της Αγίας Σοφίας από την Τσιμισκή μέχρι και τη λεωφόρο Νίκης, καθώς και η επέκταση της παλιάς παραλίας με την κατασκευή ενός μεταλλικού καταστρώματος στο κομμάτι από το ύψος του Λευκού Πύργου μέχρι και το λιμάνι.
Σε κάθε περίπτωση, όπως ανέφερε ο Γιάννης Μπουτάρης, η πρώτη προκήρυξη που θα βγει στον αέρα από πλευράς δήμου Θεσσαλονίκης, αμέσως μόλις πέσουν οι υπογραφές για το δάνειο μέσω της ΕΤΕπ, θα είναι αυτή που αφορά την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, καθώς πρόκειται για ένα έργο απολύτως ώριμο.
Ήδη, όπως ανέφερε η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος σε θέματα εσωτερικού ελέγχου Γιούλη Ρανέλλα, η διαδικασία του προσυμβατικού ελέγχου ολοκληρώθηκε και μάλιστα χωρίς ο δήμος Θεσσαλονίκης να έχει δεχτεί ούτε μία παρατήρηση, με αποτέλεσμα πλέον όλα να είναι έτοιμα για την υπογραφή της δανειακής σύμβασης. Σε αυτή τη φάση μέσω της ΕΤΕπ ο κεντρικός δήμος πρόκειται να δανειοδοτηθεί με το συνολικό ποσό των 20 εκατ. ευρώ, το οποίο θα διατεθεί για την υλοποίηση έργων μεγάλης εμβέλειας, όπως είναι ενδεικτικά η ανάπλαση του δεύτερου τμήματος της Αγίας Σοφίας από την Τσιμισκή μέχρι και τη λεωφόρο Νίκης, καθώς και η επέκταση της παλιάς παραλίας με την κατασκευή ενός μεταλλικού καταστρώματος στο κομμάτι από το ύψος του Λευκού Πύργου μέχρι και το λιμάνι.
Σε κάθε περίπτωση, όπως ανέφερε ο Γιάννης Μπουτάρης, η πρώτη προκήρυξη που θα βγει στον αέρα από πλευράς δήμου Θεσσαλονίκης, αμέσως μόλις πέσουν οι υπογραφές για το δάνειο μέσω της ΕΤΕπ, θα είναι αυτή που αφορά την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, καθώς πρόκειται για ένα έργο απολύτως ώριμο.
Μεταξύ 131 συμμετοχών
Η νέα εικόνα την οποία θα αποκτήσει η πλατεία Ελευθερίας έχει σχεδιαστεί από τους αρχιτέκτονες Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλο και Κωνσταντίνο Χαραλαμπίδη, οι οποίοι απέσπασαν το πρώτο βραβείο στο πλαίσιο σχετικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που είχε προκηρυχθεί από το δήμο Θεσσαλονίκης. Μάλιστα στο συγκεκριμένο διαγωνισμό είχε καταγραφεί ρεκόρ συμμετοχών, αφού οι προτάσεις που κατατέθηκαν για τον ανασχεδιασμό της πλατείας Ελευθερίας είχαν ανέλθει σε 131!
Σύμφωνα με όσα επισημαίνονται στην αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής του έργου η πρόταση των Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλου και Κωνσταντίνου Χαραλαμπίδη επιχειρεί να συνθέσει δύο φαινομενικά διαφορετικές προσεγγίσεις σε ό,τι αφορά την τελική εικόνα που θα διαμορφωθεί στην πλατεία Ελευθερίας. «Από τη μία είναι η προσέγγιση που αποσκοπεί στη δημιουργική ανάδειξη του σημαντικότατου ιστορικού φορτίου που ενυπάρχει στο χώρο και αναζητά την έκφρασή του και από την άλλη η προσέγγιση που αντιλαμβάνεται την πλατεία ως χώρο όπου οι κάτοικοι της πόλης θα αναζητήσουν την ηρεμία, την απομόνωση ή τη συναναστροφή, έναν χώρο οικείο για μία ελεύθερη αλλά και προστατευμένη υπαίθρια παραμονή», εξηγούν οι μελετητές του έργου.
Κυρίαρχο το πράσινο
Παρότι ο χώρος της πλατείας Ελευθερίας είναι χαρακτηρισμένος ως κοινόχρηστο πράσινο, εδώ και δεκαετίες χρησιμοποιείται ως υπαίθριο πάρκιγκ. Με την υλοποίηση της μελέτης που έχει στα χέρια του ο δήμος Θεσσαλονίκης η πλατεία Ελευθερίας θα πρασινίσει και θα αποδοθεί στους πολίτες για χρήσεις περιπάτου και αναψυχής.
Σύμφωνα με όσα προβλέπει η μελέτη του έργου στην πλατεία Ελευθερίας θα διαμορφωθεί μία ενιαία δαπεδόστρωση από το μέτωπο των κτιρίων στα ανατολικά μέχρι τα δυτικά και από το βόρειο μέτωπο μέχρι τη θάλασσα. Το κεντρικό τμήμα της πλατείας προς τη λεωφόρο Νίκης προβλέπεται ότι θα παραμείνει ελεύθερο από φυτεύσεις, ώστε να υπάρχει ένα άνοιγμα προς τη θάλασσα.
Η μικρή υψομετρική διαφορά που υπάρχει προς την οδό Μητροπόλεως γίνεται εντονότερη στο βόρειο τμήμα του χώρου. Σε αυτό το κομμάτι προβλέπεται να οργανωθεί μία ζώνη με καθιστικά, που θα έχει μία θεατρική διάταξη προς τη θάλασσα. Κατά κύριο λόγο επιλέγονται ατομικά καθίσματα, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις πλαισιώνονται από οριζόντιες επιφάνειες εναπόθεσης διαφόρων αντικειμένων. Παράλληλα στην πλατεία θα τοποθετηθεί και σειρά ειδικά διαμορφωμένων δενδροδόχων, οι οποίες θα λειτουργούν και σαν καθιστικά.
Η ζώνη των καθιστικών οργανώνεται κάτω από μία συστάδα δέντρων. «Με την κατάλληλη επιλογή του είδους και της γεωμετρίας των δέντρων αυτή η κεντρική συστάδα διασφαλίζει τη συνεχή οπτική παρουσία της καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και ταυτόχρονα ρυθμίζει την επιθυμητή -ανάλογα με την κάθε εποχή του χρόνου- διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας στον προστατευμένο χώρο που δημιουργεί. Το καλοκαίρι η συστάδα με την προκαθορισμένη γεωμετρία της υποδέχεται την ευχάριστη μπουκαδούρα του Θερμαϊκού, ενώ το χειμώνα προστατεύει τους επισκέπτες της από το Βαρδάρη με το χαμήλωμα της βλάστησης στο βορειοδυτικό ανάπτυγμά της», αναφέρεται χαρακτηριστικά στη μελέτη του έργου.
Το πράσινο εξάλλου είναι εμφανές ακόμη και στη δαπεδόστρωση της πλατείας, καθώς αυτή απαρτίζεται από έναν συνδυασμό τεμαχίων φυσικού λίθου και χαμηλής βλάστησης. Όπως εξηγούν οι μελετητές, η δαπεδόστρωση αραιώνει, καθώς συγκλίνει προς το κέντρο, αφήνοντας περιοχές της πλατείας με πράσινη εδαφοκάλυψη.
Σε περίοπτη θέση το μνημείο Ολοκαυτώματος
Η πλατεία Ελευθερίας αποτελεί έναν τόπο μαρτυρίου για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, καθώς είναι ο χώρος όπου τον Ιούλιο του 1942 διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν όλοι οι άνδρες, ηλικίας από 18 έως 45 ετών. Εκεί, αφού υπέστησαν απερίγραπτα μαρτύρια από τους Ναζί, καταγράφηκαν και οδηγήθηκαν σε καταναγκαστικά έργα.
Το μνημείο του Ολοκαυτώματος, το οποίο τοποθετήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας προς τιμήν των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, σήμερα στην ουσία παραμένει αθέατο, καθώς βρίσκεται στριμωγμένο στο νοτιοανατολικό άκρο του υπαίθριου πάρκιγκ.
Στο πλαίσιο των έργων ανάπλασης που θα εξελιχθούν στην πλατεία Ελευθερίας το μνημείο αυτό θα μεταφερθεί σε νέα περίοπτη θέση. Το μνημείο θα αναδειχθεί περαιτέρω και κατά τη διάρκεια της νύχτας με την τοποθέτηση ειδικής φωτιστικής εγκατάστασης. Το μνημείο του Ολοκαυτώματος σχεδιάστηκε από τους αδελφούς Glid και παριστάνει την επτάφωτο λυχνία και φλόγες με ένα πλέγμα ανθρώπινων σωμάτων.
Το μνημείο του Ολοκαυτώματος, το οποίο τοποθετήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας προς τιμήν των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, σήμερα στην ουσία παραμένει αθέατο, καθώς βρίσκεται στριμωγμένο στο νοτιοανατολικό άκρο του υπαίθριου πάρκιγκ.
Στο πλαίσιο των έργων ανάπλασης που θα εξελιχθούν στην πλατεία Ελευθερίας το μνημείο αυτό θα μεταφερθεί σε νέα περίοπτη θέση. Το μνημείο θα αναδειχθεί περαιτέρω και κατά τη διάρκεια της νύχτας με την τοποθέτηση ειδικής φωτιστικής εγκατάστασης. Το μνημείο του Ολοκαυτώματος σχεδιάστηκε από τους αδελφούς Glid και παριστάνει την επτάφωτο λυχνία και φλόγες με ένα πλέγμα ανθρώπινων σωμάτων.
Το κοσμικό ρολόι
Μία στήλη, ύψους 30 μέτρων, την οποία οι μελετητές του έργου αποκαλούν «κοσμικό ρολόι», θα θυμίζει την πληθώρα των σημαντικών ιστορικών γεγονότων που έχουν συνδεθεί με την πλατεία Ελευθερίας. Αυτό το «κοσμικό ρολόι» θα βρίσκεται κοντά στο θαλάσσιο μέτωπο και θα εντοπίζει στο δάπεδο ιστορικές ημερομηνίες.
Πέραν των γεγονότων που συνδέονται με τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης η πλατεία Ελευθερίας είναι μεταξύ άλλων το σημείο απ’ όπου τον Οκτώβριο του 1912 ο απελευθερωτικός στρατός έκανε τη θριαμβευτική είσοδό του στην πόλη και ο χώρος όπου το 1916 έγινε η πανηγυρική υποδοχή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ακόμη είναι ο χώρος όπου κατασκευάστηκαν πρόχειρα ξύλινα παραπήγματα το 1917 για τη διαμονή των πυροπαθών και το 1922 για τους πρόσφυγες που έφτασαν στη Θεσσαλονίκη μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Εξάλλου η πλατεία Ελευθερίας πήρε τη σημερινή ονομασία της το 1908, όταν στο συγκεκριμένο χώρο πραγματοποιήθηκαν οι κεντρικές διαδηλώσεις και η συντακτική συνέλευση του κινήματος των Νεοτούρκων.
«Η ανάδειξη -έστω και υπενθύμιση- των σημαντικότερων ιστορικών γεγονότων υλοποιείται με έναν χειρισμό μεγαλύτερο από ένα μνημείο ή μία επιγραφή. Η κοσμικής διάστασης υπόμνησή τους πραγματοποιείται μέσω μιας στήλης που λειτουργεί ως ‘επιλεκτικό ηλιακό ρολόι’, επιτρέποντας στις ακτίνες του ηλίου να στοχεύουν αποκλειστικά και με απόλυτη ακρίβεια μέρας και ώρας σημεία – μνημεία των ιστορικών γεγονότων που διαμόρφωσαν την ιστορία των κύριων εθνοτήτων της Θεσσαλονίκης και όχι μόνον», επισημαίνεται στην αρχιτεκτονική μελέτη του έργου.
Τρικ με το φωτισμό
Η πλατεία Ελευθερίας διαμορφώθηκε το 1870 στο τέλος της οδού Σαμπρί Πασά, της σημερινής Βενιζέλου. Η αρχική πλατεία καταλάμβανε μόνον μικρό τμήμα του σημερινού ελεύθερου χώρου, αποτελώντας στην ουσία μία διεύρυνση της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου στην κατάληξή της στη θάλασσα.
Ως υπόμνηση της παλιάς πλατείας οι Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος και Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης έχουν σχεδιάσει την τοποθέτηση επιδαπέδιων φωτιστικών σωμάτων, τα οποία θα ακολουθούν με ακρίβεια τις αρχικές χαράξεις. Με αυτόν τον τρόπο θα καλύπτεται και μέρος του γενικού νυχτερινού φωτισμού της περιοχής. Ακόμη για το φωτισμό του χώρου θα χρησιμοποιηθούν σώματα σε στύλους, τα οποία κατά κανόνα θα είναι τοποθετημένα στο περίγραμμα των παλιών οικοδομικών τετραγώνων της πλατείας.
Στο μεταξύ στην ευρύτερη περιοχή προβλέπονται πεζοδρομήσεις, όπως στη Ρογκότη και στην Καλαποθάκη, ενώ κατασκευές οριοθέτησης της κίνησης των οχημάτων θα τοποθετηθούν τόσο στη ζώνη του τερματικού σταθμού των λεωφορείων όσο και στη διασταύρωση της Ίωνος Δραγούμη με τον πεζόδρομο της Οπλοποιού.
Ως υπόμνηση της παλιάς πλατείας οι Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος και Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης έχουν σχεδιάσει την τοποθέτηση επιδαπέδιων φωτιστικών σωμάτων, τα οποία θα ακολουθούν με ακρίβεια τις αρχικές χαράξεις. Με αυτόν τον τρόπο θα καλύπτεται και μέρος του γενικού νυχτερινού φωτισμού της περιοχής. Ακόμη για το φωτισμό του χώρου θα χρησιμοποιηθούν σώματα σε στύλους, τα οποία κατά κανόνα θα είναι τοποθετημένα στο περίγραμμα των παλιών οικοδομικών τετραγώνων της πλατείας.
Στο μεταξύ στην ευρύτερη περιοχή προβλέπονται πεζοδρομήσεις, όπως στη Ρογκότη και στην Καλαποθάκη, ενώ κατασκευές οριοθέτησης της κίνησης των οχημάτων θα τοποθετηθούν τόσο στη ζώνη του τερματικού σταθμού των λεωφορείων όσο και στη διασταύρωση της Ίωνος Δραγούμη με τον πεζόδρομο της Οπλοποιού.
της Βαρβάρας Ζούκα. Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής»